Myślenickie cmentarze - nowa publikacja

Już 20 lipca miłośnicy historii Myślenic będą mogli zapoznać się z treścią nowej publikacji. W sprzedaży ukaże się I tom książki pod tytułem "Myślenickie cmentarze", której autorem jest Paweł Lemaniak, recenzentem naukowym zaś prof. dr hab. Tomasz Gąsowski z Instytutu Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie

Dzieje myślenickich cmentarzy, ukazane w kontekście historii miasta, przedstawione zostały na 206 stronach. Szczególnie dokładnie opracowana została historia cmentarza przy kościele św. Jakuba na Stradomiu, który jest najstarszym obiektem tego typu w Myślenicach.

- Książka z pewnością zainteresuje wszystkich, którym bliska jest historia naszego miasta - dlatego gorąco zachęcamy do zapoznania się z jej treścią - zachęca wydawca.

Celem niniejszej pracy jest ukazanie obiektu, jakim jest cmentarz, z perspektywy nieco innej, niż jest to ogólnie przyjęte. Cmentarz to nie tylko nekropolia, posiadająca w niektórych przypadkach znamiona zabytku sztuki. Cmentarz to także unikalny zespół, będący formą zapisu historii miasta i ludzi w nim żyjących. Celem tej pracy jest poznanie przeszłości tego obiektu, zinwentaryzowanie stanu teraźniejszego, który w najbliższym czasie przeszłością się stanie  oraz uświadomienie treści oraz wartości historyczno-kulturowej zawartej w obiekcie tego typu. Zespół cmentarny znajdujący się przy kościele świętego Jakuba w Myślenicach posiada bardzo cenne walory, zarówno historyczne, kulturalne jak i artystyczne.

W rozdziale pierwszym przedstawione zostały wszystkie cmentarze, funkcjonujące na przestrzeni historii miasta. Opisane zostały również te, których założenie planowano, a do powstania których ostatecznie nie doszło, a także cmentarze zakaźne oraz zbiorowe miejsca pochówków. Uwzględniono nie tylko nekropolie leżące bezpośrednio w mieście, ale również znajdujące się w jego bezpośrednim sąsiedztwie, a na których chowano myśleniczan. Opracowania tych cmentarzy nie są tak dokładne jak te, które dotyczą przedstawionego na łamach tej pracy zespołu cmentarnego położonego przy kościele świętego Jakuba. Tekst zawiera informacje dotyczące historii tych obiektów, mniejszy nacisk położony jest na ich inwentaryzację. Ma on stanowić tło do poznania historii  przedstawionego na łamach tej pracy cmentarza.

W rozdziale II zawarta została historia zespołu cmentarnego przy kościele świętego Jakuba, z uwzględnieniem historii miasta i innych cmentarzy jako istotnego tła historycznego. Celem takiego opracowania jest wskazanie powiązań między historią obiektu tego typu a historią i rozwojem miasta. Budowa lub likwidacja cmentarzy jest także uwarunkowana historycznie. Rys historyczny, obejmujący okres początkowy pomiędzy wiekiem XIII a końcem wieku XVIII, jest ograniczony wąskim zasobem materiału źródłowego. Najciekawszy okres w historii tego zespołu przypada na czas pomiędzy końcem wieku XVIII a rokiem 1945. W niniejszej pracy jest on najbardziej rozbudowany i eksponowany. Okres po roku 1945 charakteryzował się intensywną rozbudową istniejących na tym cmentarzu pomników oraz mogił zbiorowych. Niestety w tym właśnie czasie szereg zabytkowych obiektów tego zespołu poddane zostało nieprzemyślanej przebudowie bądź dewastacji. Nadzieję na powstrzymanie tego procesu dają podjęte w ostatnich latach przez władze miejskie i kościelne prace, mające na celu renowację tego obiektu.

Rozdział III zawiera materiał mający charakter historyczno-inwentaryzacyjny, odnoszący się do obiektów znajdujących się na cmentarzu. Zinwentaryzowane zostały między innymi mur, bramy cmentarne, pomniki, mogiły zbiorowe i inne obiekty. Inwentaryzacja nie objęła budynku kościoła, tak aby nie powielać informacji zawartych w rozdziale II. W rozdziale tym, jak i w całej pracy, nie zamieszczono opisu nagrobków. Stało się tak ze względu na obszerność tego zagadnienia. Rozdział III. ma uwidocznić, że cmentarz to nie tylko zespół nagrobków, ale i inne związane z nim obiekty.

Natomiast rozdział IV poświęcony został w całości materiałowi źródłowemu, jakim są mapy archiwalne. W przypadku badań dotyczących starych cmentarzy źródło to jest niezwykle wartościowe, dlatego zostało tak dokładnie opracowane. Zostały w nim umieszczone i opisane cztery mapy istotne dla poznania historii cmentarzy w Myślenicach.

W rozdziale V opisane zostały zależności pomiędzy statusem społecznym mieszkańców a miejscem ich pochówku. Celem podjętych w obrębie tego tematu badań jest zobrazowanie pewnych, często umownych, słabo uchwytnych zależności, które jednak częściowo do dzisiaj funkcjonują w świadomości myśleniczan. Analiza tych uwarunkowań została oparta na informacjach dotyczących historii zespołu cmentarnego, a zawartych w rozdziale II. Inną kategorią podziałów rozpatrywaną na łamach tego rozdziału jest kategoria wyznaniowa oraz narodowościowa osób chowanych na myślenickich cmentarzach.

Na końcu książki zamieszczony został aneks zawierający wykonany przez autora odpis kroniki księdza Firmina Czepiela. Został on zaopatrzony w komentarz, który pozwala na zapoznanie się z metodami wykonania odpisu, a także historią oraz wartością historyczną tego cennego źródła. Czytelność i objaśnienie niektórych części kroniki zapewniają przypisy, w które odpis został zaopatrzony.

Publikacja sfinansowana została przez Urząd Miasta i Gminy Myślenice, a jej wydawcą jest Muzeum Regionalne "Dom Grecki". Tam też można będzie nabyć wspomnianą książkę.