Ograniczenia w sprzedaży alkoholu na stacjach i w sklepach. Zmiany mogą wejść od 1 stycznia 2026 roku

Edukacja to za mało. Posłowie chcą zmian na terenie całego kraju. Bez reklam piwa, promocji drugi za złotówkę lub gratis oraz zakaz sprzedaży alkoholu nawet do godziny 9.

Lewica oraz Polska 2050 Trzecia Droga to dwa kluby parlamentarne, które złożyły oddzielne projekty ustaw dotyczące ograniczenia sprzedaży alkoholu na terenie całego kraju

Posłowie Lewicy piszą w uzasadnieniu, że celem wprowadzenia zmian w dotychczasowym prawie jest „ograniczenie szkodliwości społecznej związanej z nadmierną konsumpcją alkoholu”. Jak podkreślają, dotychczasowe kampanie edukacyjne, profilaktyczne i regulacje branżowe są niewystarczające. „Doświadczenia krajowe i międzynarodowe pokazują jednak, że środki te są nieskuteczne, jeżeli nie towarzyszą im regulacje ustawowe ograniczające dostępność alkoholu. Światowa Organizacja Zdrowia rekomenduje jako najbardziej efektywne działania w tym obszarze właśnie środki prawne w postaci ograniczeń sprzedaży i zakazu reklamy. Z tego względu przyjęcie rozwiązań ustawowych uznano za konieczne” – czytamy w uzasadnieniu do złożonego projektu.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych

Posłowie przyznają, że ostatnio na rynku pojawiały się nowe formy alkoholu (np. proszki, żele, saszetki) oraz opakowania łudząco podobne do produktów spożywczych dla dzieci. - Równocześnie obserwuje się dynamiczny rozwój praktyk marketingowych w postaci rabatów, programów lojalnościowych czy sprzedaży pakietowej, które sprzyjają impulsywnemu nabywaniu alkoholu. Zjawiska te stanowią istotne zagrożenie dla zdrowia publicznego, w szczególności dla dzieci i młodzieży, i wymagają zdecydowanej reakcji ustawodawczej - czytamy.

Projekt Lewicy przewiduje m.in.: całkowity zakaz reklamy i promocji wszystkich napojów alkoholowych, w tym piwa; zakaz sprzedaży alkoholu na stacjach paliw, w zakładach leczniczych oraz w godzinach nocnych na terenie całego kraju (22:00–6:00); wprowadzenie obowiązku weryfikacji wieku przy zakupie; zakaz sprzedaży alkoholu poniżej sumy podatku akcyzowego i VAT; uregulowanie sprzedaży internetowej wyłącznie z odbiorem osobistym po okazaniu dokumentu tożsamości. Dodatkowo w proponowanych zmianach znalazł się także zapis, że „rada gminy może ustalić, w drodze uchwały, dla terenu gminy lub wskazanych jednostek pomocniczych gminy, ograniczenia w godzinach sprzedaży napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży. Ograniczenia mogą dotyczyć sprzedaży prowadzonej między godziną 21.00 a 9.00”.

W uzasadnieniu zaznaczają, że „podobne instrumenty zostały już wprowadzone w wielu państwach europejskich, a ich skuteczność została potwierdzona w badaniach w wielu krajach”.

W ich projekcie znalazł się także zapis, że „środki z opłat dotyczące pozwoleń na detaliczną sprzedaż alkoholu w gminach będą mogły być przeznaczane również na udział personelu medycznego w procedurach związanych z przeciwdziałaniem przemocy domowej, a Narodowy Fundusz Zdrowia otrzyma obowiązek corocznego przekazywania 22 mln zł na Fundusz Zajęć Sportowych dla Uczniów, co zapewni stabilne wsparcie dla działań sportowych i profilaktycznych wśród dzieci i młodzieży”.

Według Lewicy „projektowana regulacja pozostaje zgodna z Konstytucją RP, w szczególności z art. 68 ust. 1, nakładającym na państwo obowiązek ochrony zdrowia publicznego. Ograniczenia wolności gospodarczej są proporcjonalne i uzasadnione ochroną życia i zdrowia obywateli”. Ustawa miałaby wejść w życie 1 stycznia 2026 r., z wyjątkiem przepisu dotyczącego minimalnej ceny napojów alkoholowych (od 1 stycznia 2027 r.), aby przedsiębiorcy mogli dostosować swoją politykę cenową.

Projekt

Również posłowie Polski 2025 Trzecia Droga podkreślają, że obecne przepisy są nieskuteczne. Zwracają uwagę na „wzrost spożycia alkoholu, w tym zwłaszcza wśród młodzieży, rozwój różnych form reklamy i promocji alkoholu, wykraczających poza ramy określone ustawą, a także jej niedostosowanie do zmieniających się uwarunkowań handlu napojami alkoholowymi”. To dla nich podstawowe argumenty, aby wprowadzić proponowane zmiany.

Wśród nich znalazł się „bezwzględny zakaz publicznej reklamy alkoholu; rozszerzenie uprawnienia dla gmin do wprowadzania godzinowego zakazu sprzedaży alkoholu; podniesienie opłat za uzyskania zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych handlu detalicznym; wprowadzenie zakazu sprzedaży napojów alkoholowych, w których ilość nominalna napoju alkoholowego nie przekracza 300 ml, w opakowaniach innych niż ze szkła lub metalu; wprowadzenia obowiązku umieszczania na opakowaniach oznaczeń graficznych informujących o wpływie alkoholu; wprowadzenia zakazu wprowadzania do obrotu, sprzedaży i podawania produktów spożywczych, których nazwa, znak towarowy, kształt graficzny lub opakowanie wykorzystuje podobieństwo lub jest tożsame z oznaczeniem napoju alkoholowego; wprowadzenie zakazu cenowych promocji alkoholowych tzw. 12+12". Zakaz reklamy miałby być też rozszerzony Zakaz ten zostanie jednocześnie rozszerzony na napoje bezalkoholowe, w tym bezalkoholowe piwa.

Według autorów tego projektu zmian w ustawie, jeśli nie zostaną one wprowadzone, to nadal będą pogłębiane problemy społeczne związane ze spożyciem alkoholu. Wskazują, że ma to też „negatywny wpływ na efektywność pracowników w gospodarce, pogłębi dalsze obniżenie progu inicjacji alkoholowej wśród młodzieży, wpłynie na pogorszenie stanu zdrowia całego społeczeństwa i utrwali utrudnienia w dostępem do świadczeń zdrowotnych osobom nie mających problemów z nadużywaniem alkoholu, uniemożliwi prowadzenie skutecznej przeciwdziałania alkoholizmowi”.

Jakie są alternatywy?

Nie rozważano rozwiązań alternatywnych ze względu na to, że zakładany cel w projekcie można uzyskać jedynie przez zmianę przepisów ustawowych. Wprowadzane ograniczenia wpływają na wartości chronione konstytucyjnie. Działania pozaregulacyjne (kampanie społeczne, zwiększenie intensywności działań organów administracji publicznej odpowiedzialnych za realizację ustawy) z całą pewnością nie byłyby dostatecznie skuteczne.

Według posłów Polski 2050 Trzecia Droga, reklama alkoholu została dopuszczona pod ściśle określonymi warunkami (np. zakaz jej kierowania do małoletnich, wywoływania skojarzeń ze sprawnością fizyczną, relaksem, wypoczynkiem, pracą, sukcesem zawodowym czy życiowym), a według nich w praktyce niemal wszystkie zakazy są przekraczane. „Według Raportu Człowieka Świadomego, 2024 r. 80 proc. nastolatków w wieku 15-16 ma za sobą inicjację alkoholową. 78% z nich sięga po piwo, a spożywanie przez dzieci i młodzież alkoholu, nawet niskoprocentowego, istotnie zwiększa ryzyko uzależnienia w przyszłości. 77% młodzieży spotkało się z reklamą alkoholu, która promuje pozytywny styl życia i emoсје związane z jego spożywaniem, co może wpływać na ukształtowanie przekonań, że ,,piwo to nie alkohol".

Podkreślają także, że „w związku z wprowadzeniem zakazu reklamy alkoholu musi ulec zmianie źródło finansowania Funduszu Zajęć Sportowych dla Uczniów. Jako konsekwencja zakazu reklamy likwidowana jest opłata jaką wnoszą podmioty świadczące usługę będącą reklamą napojów alkoholowych, która jest jedynym źródłem dochodów tego funduszu. Dlatego proponuje się, aby źródłem dochodu tego funduszu był udział w dochodach z tak zwanego,,małpkowego" czyli opłaty za sprzedaż napojów alkoholowych w opakowaniach jednostkowych o ilości nominalnej napoju nieprzekraczającej 300 ml. Proponowany udział 6% wpływów z tej opłaty dla gmin jest równoważny obecnym rocznym wpływom Funduszu Zajęć Sportowych dla Uczniów.

Wnioskodawcy proponują znaczące podniesienie opłat za uzyskanie pozwolenia na sprzedaż alkoholu. Opłaty te nie były zmieniane od 2002 roku. Wpływy z opłat stanowiące dochód gmin przeznaczane są na finansowanie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracji społecznej osób uzależnionych od alkoholu.

Ważnym elementem zmiany ustawy jest zakaz cenowych promocji alkoholowych tzw. ,,12+12". Promocje typu 12+12 to oferta, która w praktyce oznacza, że przy zakupie 12 jednostek piwa klient otrzymuje dodatkowo kolejne 12 jednostek gratis lub w ramach specjalnej ceny - co daje łącznie 24 sztuki. Ten rodzaj promocji stosowany jest, aby zwiększyć sprzedaż, przyciągnąć nowych klientów, ale także żeby umocnić lojalność obecnych odbiorców. Klienci postrzegają takie promocje jako wyjątkowo korzystne, ponieważ otrzymują większą ilość produktu w relacji cenowej, co może przekładać się na znaczne oszczędności.

Konsultacje społeczne i ankieta 

Zaproponowane przez posłów zmiany można sprawdzić na stronie sejmowej. Tam też odbywają się konsultacje społeczne. Ankieta odnosi się zarówno do zmian proponowanych przez Polska 2050 Trzecia Droga  jak i przez Lewicę.

Można wypełnić odpowiednio do 24 i 23 października. Na ten moment wzięło w niej udział 326 osób odnośnie Lewicy i 439 – pomysł Polski 2050.

Strona konsultacji społecznych.

Podobają Ci się nasze artykuły?   

Dzięki Twojemu wsparciu możemy poruszać tematy, które są istotne dla Ciebie i Twoich sąsiadów. Zabierz nas na wirtualną kawę – nawet najmniejszy gest ma znaczenie.