Dieta bezglutenowa - chwilowa moda czy konieczność?

Dieta bezglutenowa jest jedną z popularniejszych diet stosowanych w ostatnich latach. Podstawowym założeniem tego modelu żywienia jest całkowita eliminacja produktów, które zawierają białka zbóż. Dla kogo gluten jest szkodliwy i czy stosowanie diety bezglutenowej bez oczywistych wskazań ma sens?

Dieta bezglutenowa - na czym polega? 

Dieta bezglutenowa opiera się na całkowitym usunięciu z jadłospisu produktów, które w swoim składzie zawierają kompleks białek zbóż o nazwie gluten. 

Znaczenie przemysłowe glutenu to głównie branża piekarnicza i cukiernictwo. Od zawartości glutenu zależą właściwości wypiekowe mąki. Im wyższa zawartość tego kompleksu białek zbóż, tym ciasto lepiej wyrasta, jest pulchniejsze, sprężystsze i smaczniejsze. Najwięcej glutenu zawiera pszenica. Znacznie lepszą sławą cieszy się pradawna odmiana pszenicy, czyli orkisz, który nie jest tak silnie zmodyfikowany genetycznie. 

Do zbóż zawierających gluten należy zaliczyć:

•       pszenica i orkisz (zawierają gliadynę),

•       żyto (zawiera sekalinę),

•       jęczmień (zawiera hordeinę),

•       owies (zawiera aweninę). 

Mimo iż gluten pochodzi od zbóż, może być obecny w innych produktach spożywczych, w których nie występuje naturalnie, a jest dodany sztucznie. W zakładach, w których przetwarza się produkty zbożowe, może dochodzić do zanieczyszczenia glutenem innych towarów, dlatego producent powinien zawrzeć takie informacje na opakowaniu. 

Dieta bezglutenowa - dla kogo jest wskazana? 

Osoby, które muszą bezwzględnie stosować dietę bezglutenową, to pacjenci cierpiący na nadwrażliwość na gluten. Alergia na gluten powinna być zdiagnozowana na podstawie badań, które jednoznacznie określają, z jakim rodzajem choroby trzewnej mamy do czynienia. 

Kto powinien wykluczyć gluten z diety? 

• Chorzy na celiakię. Jest to choroba, w której spożycie glutenu wpływa na zanik kosmków jelitowych, czemu towarzyszy szereg objawów takich jak biegunki, bóle brzucha, spadek masy ciała czy zaburzenia nastroju. 

• Pacjenci ze zdiagnozowaną alergią na pszenicę. Gliadyna powoduje nasilenie uporczywych objawów w układzie pokarmowym. 

• Pacjenci cierpiący na nieceliakalną nadwrażliwość na gluten. Jest to schodzenie, w przypadku którego chory po spożyciu białek zbóż odczuwa wszystkie objawy, mimo iż testy nie wskazują na celiakię.  

Należy podkreślić, że istnieje duża grupa chorób o podłożu immunologicznym, w których ważnym elementem terapii jest wyeliminowania produktów zawierających gluten, głównie pszenicy.

Dieta bezglutenowa - jak wygląda w praktyce?

Obecnie osoby będące na diecie bezglutenowej nie mają problemu ze znalezieniem produktów niezawierających glutenu. W piekarniach i sklepach ze zdrową żywnością jest dostępny chleb bezglutenowy, makaron oczyszczony z glutenu oraz inne produkty, które są świetnymi zamiennikami zbożowych odpowiedników.

To, na co należy zwrócić uwagę, to logo z przekreślonym kłosem, które świadczy o tym, że dany produkt zawiera mniej niż 20 ppm glutenu (20 mg/kg). Żywność, która naturalnie nie ma w swoim składzie glutenu, nie wymaga specjalnych oznaczeń. Jest to np. nieprzetworzone mięso, warzywa, owoce.  

Co można jeść na diecie bezglutenowej?

• mięso w formie nieprzetworzonej (w wędlinach, kiełbasach czy innych wyrobach wytworzonych z mięsa może znajdować się gluten),

• ryby,

• owoce morza,

• produkty zbożowe bezglutenowe – bezglutenowe płatki owsiane, chleb bezglutenowy, np. kukurydziany, płatki kukurydziane, ryż, kasza gryczana, komosa ryżowa, amarantus, kasza jaglana,

• mleko i produkty mleczne,

• tłuszcze roślinne,

• orzechy i nasiona. 

Żywność bezglutenową najlepiej kupować w sklepach ze zdrową żywnością lub w specjalnie wydzielonych w wielkoformatowych marketach sektorach opisanych jako żywność bezglutenowa. W przypadku wystąpienia wątpliwości, czy dany produkt zawiera gluten, należy szukać logo z przekreślonym kłosem.