Jak działa system oceny kredytowej i jakie czynniki brane są pod uwagę?

Chcąc pozyskać dodatkową gotówkę na budowę domu, droższe zakupy, czy bieżące wydatki korzystamy ze środków udostępnianych przez banki lub pozabankowe firmy pożyczkowe. Od tego, jakim rodzajem zobowiązania jesteśmy zainteresowani, jego kwoty i naszej sytuacji materialnej zależy, które źródło finansowania wybierzemy.

Nie mniej jednak, zanim wybrany przez nas podmiot finansowy pożyczy nam niezbędne pieniądze, musi sprawdzić, czy dysponujemy wystarczającymi zasobami pozwalającymi na wywiązanie się z umowy. Każdy bank i każda firma pożyczkowa korzysta z różnych narzędzi ułatwiających oszacowanie ryzyka, z którym wiąże się udostępnianie konsumentom, a także podmiotom finansowym pieniędzy. Jakie czynniki brane są pod uwagę przy ocenie kredytowej? Odpowiadamy.

Na jakiej podstawie podmioty finansowe udzielają pożyczek?

Nowopowstały bank i nowa firma pozabankowa na początku swojej działalności bazują na ogólnie przyjętych schematach i korzystają z dostępnych narzędzi diagnozy sytuacji finansowej konsumentów. Jednak w miarę zdobywania doświadczenia wypracowują swój własny system klasyfikowania konsumentów. Stąd możemy spotkać się z rozbieżnościami dotyczącymi zdolności kredytowej różnych grup konsumentów w różnych instytucjach. Jak możemy to rozumieć?

Przypuśćmy, że jeden bank miał więcej zapytań o kredyt ze strony konsumentów, którzy tworzą rodzinę. Kredyty zostały udzielone, a kredytodawcy wywiązywali się umowy, spłacając zobowiązanie bez przeszkód. Dla tego banku osoby, które mają unormowane życie rodzinne, są rzetelne i godne zaufania. Z kolei inny bank udzielił więcej kredytów osobom żyjącym samodzielnie. Jeżeli te osoby spłacały kredyty w należyty sposób, bank uzna tę grupę konsumentów za bardziej wiarygodną. W przyszłości chętniej udzieli wsparcia singlom, ponieważ sumiennie wywiązują się ze spłaty rat.

To oczywiście dość uproszczone przykłady, jednak mające potwierdzenie w życiu. Faktycznie zdarza się, że jeden bank lub firma pozabankowa odrzuci nasz wniosek, ponieważ według nich nie spełniamy stawianych kryteriów. Z kolei inne podmioty finansowe będą traktowały nas jak konsumenta, który bardzo dobrze wpasowuje się w grupę docelową i po analizie naszej sytuacji finansowej otrzymamy finansowanie.

Jakie elementy wchodzą w skład oceny zdolności kredytowej?

Badanie wiarygodności kredytowej jest dość obszerną analizą naszej sytuacji w szerokim kontekście. Podmioty finansowe biorą pod uwagę nie tylko wysokość naszych zarobków, ale także naszą sytuację rodzinną, posiadany majątek osobisty, poziom wykształcenia, doświadczenie zawodowe i stabilność zatrudnienia. Za sprawą zdobytych informacji tworzony jest profil konsumenta i szacowane są szanse na płynną spłatę zobowiązania. Im wyższa kwota kredytu lub pożyczki, tym więcej informacji musimy podać we wniosku, a badanie przeprowadzane jest wnikliwej. 

Rodzaj zobowiązania również wpływa na skrupulatność oceny wiarygodności kredytowej. Kredyt hipoteczny, czy kredyt gotówkowy na wysoką sumę jest bardziej ryzykownym przedsięwzięciem niż chwilówka na 30 dni, czy niewielka pożyczka dla zadłużonych. O sposobach badania zdolności kredytowej przy pożyczkach dla zadłużonych możemy przeczytać na stronie https://lendup.pl/pozyczka-dla-zadluzonych/. Badanie zdolności kredytowej wiąże się zatem z koniecznością analizy nie tylko aktualnej sytuacji wnioskodawcy, ale także w kontekście odległej przyszłości (kredyt na 30 lat). Na ogół badanie zdolności kredytowej składa się z kilku wymienionych poniżej części.

Badanie jakościowe konsumenta

W części jakościowej oceny zdolności kredytowej pożyczkodawcy zwracają uwagę na kwestie związane z sytuacją zawodową, rodzinną i materialną konsumenta. Jako pierwsze kryterium możemy wyróżnić wiek wnioskodawcy. Nie w każdym wieku możemy otrzymać dodatkowe pieniądze. Naturalnie musimy ukończyć 18. rok życia, otrzymujemy wówczas pełną zdolność do czynności prawnych. Nie jest to jednak wystarczająca podstawa, by ubiegać się o pożyczkę lub kredyt. Bardzo często podmioty finansowe wyznaczają przedział wieku, w którym udzielają kredytów lub pożyczek. Przeważnie możemy się spotkać, z tym że pożyczkę lub kredyt gotówkowy możemy otrzymać po ukończeniu 21, a nawet 23 lat. Jeśli zależy nam na kredycie hipotecznym, powinniśmy ukończyć co najmniej 25 lat. Ustalane są także górne limity wieku. Często osoby po 75 roku życia nie mogą liczyć na wsparcie instytucji finansowych.

Kolejny ważny aspekt to nasza sytuacja zawodowa i wszystko, co z nią związane. Zawsze musimy podać informacje na temat obecnego źródła dochodu, w tym podać kwotę, a także rodzaj umowy, na podstawie której jesteśmy zatrudnieni. Przy kredytach długoterminowych pożyczkodawcy zainteresowani są również poziomem naszego wykształcenia i zdobytym doświadczeniem zawodowym. Dzięki temu oceniane są nasze szanse na zdobycie nowej pracy w przypadku utarty obecnego źródła dochodu.

Nie bez znaczenia pozostaje nasza sytuacja rodzinna i liczba osób będących na naszym utrzymaniu. Tak jak wspomnieliśmy, różne podmioty finansowe mogą odmiennie podchodzić do kwestii życia w pojedynkę lub posiadania rodziny.

Zgromadzony przez nas majątek również może mieć znaczący wpływ na otrzymanie dodatkowych środków. Majątek jest traktowany jako ewentualne zabezpieczenie nowego zobowiązania, w przypadku, gdy nie będziemy w stanie się z niego wywiązywać.

Ocena ilościowa konsumenta

Kolejną bardzo istotną częścią badania zdolności kredytowej, jest ocena ilościowa. W tej części sprawdzana jest wysokość naszych dochodów. Różne podmioty mogą inaczej podchodzić do źródeł dochodu, np. banki nie zawsze akceptują umowy cywilno-prawne, ponieważ mają charakter tymczasowy. Przy pożyczkach krótkoterminowych rodzaj zatrudnienia ma mniejsze znaczenie, istotny jest osiągany dochód. Następnym elementem części ilościowej są miesięczne koszty utrzymania konsumenta i jego rodziny. Im mniejsze koszty generujemy, tym wyższą zdolnością kredytową się cechujemy. Pamiętajmy również o trzecim składniku analizowanym w tej części badania zdolności kredytowej. Są nim obecnie spłacane zobowiązania. Kredyt gotówkowy, chwilówka, zakupy ratalne, karta kredytowa. Każdy z tych produktów obniża nasze szanse na pozyskanie kolejnego kredytu lub pożyczki. Więcej informacji na temat badania zdolności kredytowej znajdziemy na stronie everlike.pl. 

Historia kredytowa

Każdy podmiot finansowy zobligowany jest do sprawdzania baz informacji kredytowej i baz dłużników. Na podstawie otrzymanych od różnych podmiotów danych, bazy informacji kredytowej gromadzą informację na temat przebiegu spłat zobowiązań konsumentów. Dzięki temu banki i firmy pożyczkowe mogą sprawdzić, czy konsument rzetelnie wywiązuje się z obowiązku spłaty kredytów lub pożyczek. Najczęściej sprawdzaną bazą jest BIK. Biuro Informacji Kredytowej dodatkowo sporządza swój unikalny scoring BIK, czyli ocenę punktową konsumentów. Każdy konsument może maksymalnie otrzymać 100 punktów. Im wyższy scoring, tym większe szanse, że konsument nie będzie miał problemów ze spłatą zobowiązania.

Scoring kredytowy

Na podstawie wymienionych powyżej elementów każda instytucja we własnych strukturach tworzy scoring kredytowy. Za każdy element badania zdolności kredytowej przyznawane są punkty. Punktacja może różnić się w poszczególnych podmiotach, jest więc kwestą indywidualną. Niemniej jednak im więcej punktów otrzyma potencjalny klient, tym ma większe szanse na pozyskanie dodatkowej gotówki.