Oszustwo czy nie? Jak sprawdzić czy osoba podająca się za ankietera naprawdę nim jest

Niedawno na forum jeden z naszych czytelników zamieścił post „Oszustwo czy nie? Uwaga na domokrążców!” w którym opisuje sytuację, kiedy do jego drzwi zadzwoniła pani podająca się za ankietera. Jak rozpoznać czy odwiedza nas pracownik Urzędu Statystycznego czy zwykły oszust?

 

„Miałem taką sytuację: Dzwonek do drzwi, w drzwiach pani z jakąś legitymacją w dłoni, bardzo uprzejmie powiedziała, że jest z Urzędu Statystycznego i mój adres został wylosowany do badań. Po czym zapytała, co planuję zakupić w ciągu najbliższego miesiąca. Tak mnie rozśmieszyła pytaniem, że nawet nie obejrzałem jej legitymacji, tylko powiedziałem, żeby więcej mnie nie nachodziła.
Mieliście coś podobnego?” – pisze jeden z naszych czytelników.

 

Jak się okazuje Urząd Statystyczny w Krakowie przeprowadza na terenie województwa małopolskiego liczne badania statystyczne. Obok sprawozdawczości realizuje badania ankietowe, które przeprowadzają jego ankieterzy.

O to jak rozpoznać ankietera i na czym polega ich praca zapytaliśmy Renatę Ptak – Głównego Specjalistę z Małopolskiego Ośrodka Badań Regionalnych

Czym są badania ankietowe?

Są to badania reprezentacyjne realizowane na części populacji, których wyniki przekładają się na całą zbiorowość mieszkańców województwa lub kraju. Osoby biorące udział w badaniach przyczyniają się więc w bardzo znacznym stopniu do poszerzenia zakresu danych, którymi dysponuje statystyka publiczna. W oparciu o te dane możliwe jest opisywanie różnych aspektów życia statystycznego Polaka. Badania ankietowe dotyczą gospodarstw domowych, gospodarstw rolnych, sklepów i punktów usługowych, a także targowisk.

Informacje uzyskane zarówno ze sprawozdań, sporządzanych głównie przez podmioty gospodarcze bądź instytucje, jak i w badaniach ankietowych pozwalają opracować szereg danych statystycznych opisujących sytuację społeczno-gospodarczą powiatu, województwa, kraju. Dlatego przychylność i zaangażowanie osób wylosowanych do badania jest kluczowym elementem wpływającym na jakość tych danych.

W jaki sposób wybierane są osoby objęte badaniem?

Najczęstszym pytaniem z jakim spotykają się ankieterzy podczas realizacji wywiadów jest: „dlaczego właśnie ja zostałem wylosowany?”. W przypadku badań ankietowych respondenci wybierani są na drodze losowania adresów mieszkań. Nie są więc wybierane konkretne osoby, a jedynie adresy. Ankieter nie może samodzielnie wybrać miejsca i osoby do badania, musi kierować się metodologią, która zapewnia reprezentatywność wyników badań.
W momencie pierwszej wizyty ankietera jedyną informację jaką on posiada to adres, nie imię, nie nazwisko czy też inne dane pozwalające na zidentyfikowanie konkretnej osoby. Ankieter w formularzu wprowadza zamiast tych danych indywidualny numer statystyczny formularza.

W jaki sposób realizowane są badania ankietowe?

Realizowane są one metodą wywiadu bezpośredniego przez ankieterów statystycznych lub metodą wywiadu telefonicznego przez teleankieterów statystycznych. Podczas wizyty u respondenta ankieter może przeprowadzić wywiad samodzielnie uzupełniając formularz o informacje przekazane przez respondenta, może pozostawić ankietę do wypełnienia lub wspierać badanie innymi formami zbierania danych np. poprzez zbieranie paragonów. Coraz bardziej powszechną metodą stosowaną w wybranych badaniach jest samodzielne wypełnienie przez respondenta formularza elektronicznego przez Internet. Wszystkie formy wywiadu są ściśle określone przez metodologię badania.

Kim jest ankieter statystyczny?

To pracownik Urzędu Statystycznego. Jego podstawowym zadaniem jest realizacja badań w losowo wybranych gospodarstwach domowych, sprawne przeprowadzenie wywiadu oraz zebranie kompletnych i rzetelnych informacji. Większość badań realizowana jest przez ankieterów „stałych” – dla których realizacja badań ankietowych jest podstawowym zajęciem. Niekiedy jest to ankieter „uzupełniający” czyli pracownik Urzędu Statystycznego, który swoją pracę zazwyczaj wykonuje w siedzibie urzędu, ale w razie potrzeby jest delegowany do realizacji badań ankietowych. Wywiad telefoniczny realizowany jest przez teleankieterów czyli pracowników Urzędu Statystycznego zarówno pracujących w siedzibie urzędu jak i realizujących wywiady poza jego siedzibą .

Czy dane uzyskane podczas wywiadu są w jakikolwiek sposób chronione ?

We wszystkich badaniach prowadzonych przez Główny Urząd Statystyczny oraz urzędy statystyczne w województwach obowiązuje bezwzględnie przestrzegana zasada prawnego zapewnienia tajemnicy statystycznej. Oznacza to, że zebrane w trakcie badań dane, między innymi o gospodarstwie domowym i jego członkach, nie mogą być i nie będą wykorzystywane do innych celów niż statystyczne. W pełni zagwarantowana jest więc poufność informacji.

Do danych jednostkowych uzyskanych od respondenta mają dostęp jedynie pracownicy statystyki publicznej, wyłącznie w celu dokonania zestawień, opracowań i analiz. Udostępnianie danych odbiorcom i publikowanie ich jest możliwe dopiero po zagregowaniu danych jednostkowych, czyli pogrupowaniu ich według określonych kategorii, np.: według grup społeczno-zawodowych (emeryci, pracujący) lub danego przekroju terytorialnego (powiaty, województwa) i usunięciu cech identyfikacyjnych.

Wszyscy pracownicy statystyki publicznej zobowiązani są przyrzeczeniem do zachowania tajemnicy statystycznej.

Jak zidentyfikować ankietera statystycznego?

Każdy z ankieterów posiada, podpisaną przez Dyrektora Urzędu Statystycznego w Krakowie, legitymację oraz upoważnienie do przeprowadzenia badań ankietowych na terenie województwa małopolskiego. Wzory dokumentów są zamieszczone na stronie internetowej urzędu.

Urząd Statystyczny w Krakowie każdorazowo podaje szczegółowe informacje na temat realizowanych badań statystycznych na stronie internetowej www.krakow.stat.gov.pl oraz potwierdza autentyczność legitymacji lub tożsamość ankietera. Informacje można uzyskać u kierownika Wydziału Badań Ankietowych, Pani Joanny Klimont – tel. 12 656 30 32 lub 695 256 281, e-mail: J.Klimont@stat.gov.pl.

W jakim celu realizujemy badania ankietowe?

Z wyników badań korzystają nie tylko organy państwa, samorząd lokalny, przedsiębiorcy, studenci i uczniowie, ale też osoby prywatne. Każdy z nas poszukuje informacji o swoim kraju, województwie, regionie, czy miejscowości. To, co się dzieje w społeczeństwie obrazują nie tylko spisy powszechne, ale również systematycznie prowadzone badania gospodarstw rolnych oraz gospodarstw domowych i ludzi je tworzących.

Tak zgromadzone dane służą do tworzenia analiz, wskaźników, publikacji dotyczących różnorodnych dziedzin życia. Dane te stanowią również podstawę do podejmowania strategicznych decyzji ekonomicznych, społecznych i administracyjnych na niemal wszystkich szczeblach zarządzania (od samorządu lokalnego po urzędy centralne).

Wykorzystywane są one między innymi w procesie ustalanie poziomu minimalnego wynagrodzenia oraz wysokości zasiłków społecznych, do obliczania inflacji, porównywania cen na rynku krajowym i międzynarodowym oraz monitorowania w celu utrzymania ich stabilności.